Schudden in plaats van plukken

Schijn bedriegt. De appel ziet er klein en verschrompeld uit, scheefgegroeid en dan ook nog met een paar bruine vlekken erop. Is hij soms wormstekig? Je zou haast de neiging krijgen om die zielige vrucht meteen weg te gooien. Dapper in de appel bijten leidt er echter toe dat je merkt wat het ware karakter is van deze vrucht, die vanwege zijn uiterlijk nooit in de schappen van de supermarkt terecht zou zijn gekomen. Op het gehemelte ontwikkelt zich onmiddellijk een heerlijke appelzoetheid, met een stevige zuurheid die de smaakbeleving een extra verfrissende noot verleent. Zo kan een appel dus ook smaken. 

Voor Martin Schaarschmidt is een dergelijke smaakopenbaring geen verrassing meer, maar het resultaat van een zorgvuldige omgang met landschap en natuur. De man is weideboomgaardredder en deelnemer aan een initiatief van dezelfde naam dat zich ten doel heeft gesteld de boomgaarden in het Odenwald te beschermen en te behouden. Voor veel gasten van buiten de streek is het hele fenomeen van de weideboomgaarden hier iets wat eerst even moet worden uitgelegd: “Weideboomgaarden worden niet zo genoemd omdat de vruchten zo ver uiteen liggen, maar omdat er overal over de weide verspreid van zulke hoogstambomen staan”, legt Schaarschmidt uit. Het resultaat is een idyllisch landschap dat de harten van natuurliefhebbers en wandelaars sneller doet kloppen. Tot de eerste helft van de 20e eeuw was de hoogstamboom nog altijd de meest voorkomende vorm van fruitteelt in Europa. Pas door moderne teeltmethoden en vanwege EU-normen zijn er teeltvormen gekomen waardoor de soortenrijkdom drastisch is verminderd. Dat is echt heel jammer, want er zijn maar weinig plekken waar de natuur meer intact is gebleven dan in weideboomgaarden. Doordat er geen intensieve landbouw plaatsvindt en vanwege de terrasvormige indeling zijn er op de weideboomgaarden in het Odenwald ideale omstandigheden ontstaan voor een dieren- en plantenwereld met een grote soortenrijkdom. En zoiets komt in de agrarische landschappen van Europa nog maar zelden voor. En dus leven op deze weiden niet alleen veel zeldzame planten, maar ook bijen en hommels, boomkikkers en vleermuizen, hop en veldmuizen. 

De bewustwording van de waarde van deze appels is weer toegenomen. Zoals in de keuken van Armin Treusch, in wiens Restaurant „Johanns Stube“ in Reichelsheim de appels van het Odenwald een centrale rol innemen, of het nu in de vorm is van zuurkool met appelwijn en zelfgemaakte aardappelworst, appel-ui vinaigrette bij Odenwälder Weiderind of als in appelwijn gesmoorde boerenkip met groenten en stukjes appel. Dat alle ingrediënten uit de directe omgeving stammen, is voor aanhangers van de slow food-beweging iets vanzelfsprekends: “Wij willen de producten van het Odenwald centraal stellen, en daarbij spelen de appels een hoofdrol”, zegt Treusch, die speciaal hiervoor een samenwerkingsverband oprichtte, de Odenwald-Gasthaus-coöperatie. De leden willen het Odenwald presenteren als een authentieke, met de natuur verbonden vakantiebestemming. Om de beleving van het platteland helemaal perfect te maken, geven de gastheren persoonlijke aanbevelingen voor wandeltochten en bieden ze met hun keukens overwegend hoogwaardige producten uit de eigen regio aan. 

Uiteraard gaat het daarbij niet alleen om brandewijn, maar ook om de vele verschillende appelwijnen, vruchtensappen en mousserende wijnen die uitstekend passen bij de streekgerechten. Voor Treusch als restauranthouder is het een uitgemaakte zaak dat niet de techniek, maar het hart en de hand het verschil maken bij het produceren van eigen wijnen: de appelwijnen, raszuiver, handgeplukt, vers geoogst, zelf geperst en in het najaar gefermenteerd, laten door hun eigen karakter de verscheidenheid aan smaken zien die het Odenwald te bieden heeft. Geen wonder dat de gasten, zeer voldaan door al die lekkernijen, vaak alleen nog kunnen verzuchten: “Bij jullie in de streek is het zo heerlijk dat we het eigenlijk niet verder zouden moeten vertellen.”