Lichtvoetige landschapsbeheerders

UNESCO-biosfeerreservaat Rhön

De Rhön is een modelregio als het erom gaat de co-existentie van mens, dier en natuur vorm te geven. Symbool van deze symbiose is het Rhönschaap. Was dat veertig jaar geleden nagenoeg uitgestorven, tegenwoordig is het niet meer uit het cultuurlandschap weg te denken.

Tegelijkertijd staat de Rhön ook voor culturele diversiteit, met heel zijn geschiedenis, de dialecten, riten en tradities die de regio koestert als een kostbare schat.

Olaf komt duidelijk uit Beieren en weegt een kilootje of honderd. Onrustig trekt hij aan zijn touw. De ram heeft iets opgesnoven van een nieuwtje dat hem veel werk belooft: een kudde schapendames. Omdat Julia Djabalameli nakomelingen voor haar schapen nodig heeft, heeft ze Olaf laten komen van een vriendelijke herder uit het Beierse deel van de Rhön. Zelf heeft ze zo’n veertig schapen en vijfendertig lammeren, maar een fokdier zit er niet bij. En ze wilde geen genoegen nemen met minder: “Ik wilde een ram van een herder die zijn dieren net zo goed behandelt als ik,” zegt ze. Ze vindt het iets van grote waarde dat haar dieren een leven leiden zonder stress en ze daardoor heel mak zijn. “Ik krijg op mijn boerderij in Ehrenberg telkens mensen op bezoek die hier op vakantie zijn, van wie de kinderen het dan altijd leuk vinden om de zachte vacht van schapen te strelen.” Daarom scheert ze haar dieren dan ook twee keer per jaar. Dat is weliswaar meer werk, maar haar lievelingen krijgen het dan niet zo warm. De vacht is daardoor ook makkelijker schoon te houden. Rhönschapen kunnen wel tegen een stootje. Dat is maar goed ook, want ze moeten bestand zijn tegen het klimaat zoals dat heerst in een middelgebergte. Kenmerkend zijn de slanke, zwarte koppen, die scherp contrasteren met het wit van de rest van hun lijf. Hun poten zijn kaal, hun klauwen hard, waardoor ze zich gemakkelijk bewegen door ruw terrein. Het ras stamt vermoedelijk uit de 16e eeuw, zodat het Rhönschaap behoort tot Duitslands oudste schapenrassen. “Tegenwoordig is het Rhönschaap min of meer het symbool van onze regio”, zegt Djabalameli. “Het laat namelijk zien dat landbouw, natuurbehoud en behoud van tradities hand in hand kunnen gaan, vooral in het cultuurlandschap van de Rhön. Dit was ook de reden waarom de regio door UNESCO werd uitgeroepen tot biosfeerreservaat”, legt Djabalameli uit. De regio Rhön in Hessen is onlangs ook uitverkozen tot ecologische modelregio met als doel het bevorderen van ecologische teeltmethoden en uitbreiding van het aanbod van regionale biologische producten voor lokale bewoners en gasten.

Djabalameli ziet de herders en hun dieren ook als landschapsbeheerders. Door ze te laten grazen op de hooggelegen gedeelten van de Rhön of op braakliggend terrein, gaan ze de wildgroei van struikgewas tegen en dragen zo bij tot het behoud van het cultuurlandschap. De Rhön, die zich uitstrekt over Hessen, Beieren en Thüringen, vormt een mozaïek van beboste en open plekken, bergweiden, bloemenweiden en hoogveen, waar tussenin telkens kleine nederzettingen zijn ingebed. Deze gevarieerde natuurlijke omgeving met relatief weinig mensen biedt gunstige levensomstandigheden voor bedreigde diersoorten zoals de wilde kat, het zwarte korhoen, de zwarte ooievaar en het ijsvogeltje. En wat niet slecht is voor wilde dieren, is precies goed voor het Rhönschaap van Julia Djabalamelli. Als ze ’s avonds naar haar lammetjes wil, liggen die er soms helemaal verzadigd bij. Het gras van de naastgelegen boomgaard zal dan wel iets sappiger hebben gesmaakt dan dat op het hun toegewezen landje.

Djabalameli ziet de herders en hun dieren ook als landschapsbeheerders. Door ze te laten grazen op de hooggelegen gedeelten van de Rhön of op braakliggend terrein, gaan ze de wildgroei van struikgewas tegen en dragen zo bij tot het behoud van het cultuurlandschap. De Rhön, die zich uitstrekt over Hessen, Beieren en Thüringen, vormt een mozaïek van beboste en open plekken, bergweiden, bloemenweiden en hoogveen, waar tussenin telkens kleine nederzettingen zijn ingebed. Deze gevarieerde natuurlijke omgeving met relatief weinig mensen biedt gunstige levensomstandigheden voor bedreigde diersoorten zoals de wilde kat, het zwarte korhoen, de zwarte ooievaar en het ijsvogeltje. En wat niet slecht is voor wilde dieren, is precies goed voor het Rhönschaap van Julia Djabalamelli. Als ze ’s avonds naar haar lammetjes wil, liggen die er soms helemaal verzadigd bij. Het gras van de naastgelegen boomgaard zal dan wel iets sappiger hebben gesmaakt dan dat op het hun toegewezen landje.

Djabalameli ziet de herders en hun dieren ook als landschapsbeheerders. Door ze te laten grazen op de hooggelegen gedeelten van de Rhön of op braakliggend terrein, gaan ze de wildgroei van struikgewas tegen en dragen zo bij tot het behoud van het cultuurlandschap. De Rhön, die zich uitstrekt over Hessen, Beieren en Thüringen, vormt een mozaïek van beboste en open plekken, bergweiden, bloemenweiden en hoogveen, waar tussenin telkens kleine nederzettingen zijn ingebed. Deze gevarieerde natuurlijke omgeving met relatief weinig mensen biedt gunstige levensomstandigheden voor bedreigde diersoorten zoals de wilde kat, het zwarte korhoen, de zwarte ooievaar en het ijsvogeltje. En wat niet slecht is voor wilde dieren, is precies goed voor het Rhönschaap van Julia Djabalamelli. Als ze ’s avonds naar haar lammetjes wil, liggen die er soms helemaal verzadigd bij. Het gras van de naastgelegen boomgaard zal dan wel iets sappiger hebben gesmaakt dan dat op het hun toegewezen landje.